ΙΣΤΟΡΙΑ
Η εγκατάλειψη του Κάστρου και η εγκατάσταση των κατοίκων στα σημερινά Λιμενάρια άρχισε το 1905, όταν στην ασήμαντη «σκάλα» που ήταν τότε, έφτασε ο δαιμόνιος γερμανός επιχειρηματίας Fr. Speidel, ιδρυτής της ομώνυμης μεταλλευτικής εταιρείας. Λίγες μόνο εκατοντάδες μέτρα Β.Α.των Λιμεναρίων στη θέση «Βούβες» εντόπισε σημαντικά κοιτάσματα αργυρούχου μόλυβδου και Καλαμίνας και άρχισε αμέσως την εξόρυξη. Στα ορυχεία απορροφήθηκε όλο το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, αρχικά του Κάστρου και αργότερα του Θεολόγου και των κοντινών χωριών.
Το παλατάκι που επιβλητικό υψώνεται ως σήμα κατατεθέν στα Λιμενάρια, αποτέλεσε την κατοικία του μεγαλοφυούς γερμανού. Στην παραλία έκτισε μια σειρά από πανομοιότυπα σπίτια για την εγκατάσταση των πρώτων εργατών μερικά εκ των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, διατηρώντας τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της περιόδου Speidel (1905-1914).
Τα ορυχεία λειτούργησαν με εξαιρετικά εντατικούς ρυθμούς ως το 1914, οπότε ο Α΄παγκόσμιος πόλεμος διέκοψε τη λειτουργία τους. Σύντομη αναλαμπή στη λειτουργία τους υπήρξε η περίοδος 1925-1930, αλλά το παγκόσμιο οικονομικό «κραχ» του 1930 διέκοψε οριστικά τη λειτουργία τους. Το 1957 άλλη γερμανική εταιρεία χρησιμοποιεί ως έδρα της τα Λιμενάρια και χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις του παλατιού. Η εταιρεία αυτή εκμεταλλεύεται σε άλλες θέσεις μεγάλες ποσότητες σιδηρομεταλλεύματος απαραίτητου στην ανασυγκρότηση της καταστραμμένης από τον πόλεμο Γερμανίας. Ταυτόχρονα με τη γερμανική εταιρεία άλλη ελληνική δραστηριοποιείται με έδρα τα Λιμενάρια και αυτή. Η λειτουργία και των δύο σταμάτησε το 1963 για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια.
Σ’ αυτά τα χρόνια τα Λιμενάρια γνώρισαν πρωτοφανή ανάπτυξη και έγιναν το πολυανθρωπότερο της Θάσου, αφού στην απογραφή του 1960 αριθμούσε πάνω από 3500 κατοίκους.
Προηγήθηκε το 1922 κύμα προσφύγων από το Χαράκι της Μ.Ασίας που έδωσε νέα πνοή στο χωριό. Το αίμα των Καστρινών μπολιάστηκε με το νέο αίμα των θαλασσινών μικρασιατών. Αυτοί έσπρωξαν τους Λιμεναριώτες προς τη Θάλασσα προσφέροντας νέους οικονομικούς ορίζοντες και προοπτικές ανάπτυξης στο χωριό.
Γιώργος Αυγουστίδης
ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Μέλι
Σήμερα, παράγονται στην Θάσο αρκετές χιλιάδες κιλά μέλι, που προέρχεται είτε από ποικιλίες δέντρων (πεύκο, έλατο κ.λ.π.), είτε από ποικιλίες ανθέων (θυμάρι κ.λ.π.).
Σήμερα, παράγονται στην Θάσο αρκετές χιλιάδες κιλά μέλι, που προέρχεται είτε από ποικιλίες δέντρων (πεύκο, έλατο κ.λ.π.), είτε από ποικιλίες ανθέων (θυμάρι κ.λ.π.).
Κρασί
Από τα αρχαία χρόνια η Θάσος ήταν διάσημη για τα κρασιά της και πολλοί την εξύμνησαν για αυτά.
Στη σημερινή Θάσο η παραγωγή κρασιού είναι πολύ περιορισμένη. Η χρυσή εποχή του Θάσιου οίνου ορίζεται κυρίως στην βυζαντινή και κυρίως ελληνιστική και κλασσική εποχή. Η συνταγή για την παραγωγή του θασίτικου κρασιού βρίσκεται στα Γεωπονικά, ένα γεωργικό εγχειρίδιο του 10ου αι. αλλά σίγουρα η τεχνική ήταν παραδοσιακή. Τη μεγάλη σημασία που είχε το κρασί για την οικονομία του νησιού μαρτυρούν και νόμοι που βρέθηκαν χαραγμένοι σε μαρμάρινες επιγραφές και αφορούν στην εμπορία του κρασιού.
Από τα αρχαία χρόνια η Θάσος ήταν διάσημη για τα κρασιά της και πολλοί την εξύμνησαν για αυτά.
Στη σημερινή Θάσο η παραγωγή κρασιού είναι πολύ περιορισμένη. Η χρυσή εποχή του Θάσιου οίνου ορίζεται κυρίως στην βυζαντινή και κυρίως ελληνιστική και κλασσική εποχή. Η συνταγή για την παραγωγή του θασίτικου κρασιού βρίσκεται στα Γεωπονικά, ένα γεωργικό εγχειρίδιο του 10ου αι. αλλά σίγουρα η τεχνική ήταν παραδοσιακή. Τη μεγάλη σημασία που είχε το κρασί για την οικονομία του νησιού μαρτυρούν και νόμοι που βρέθηκαν χαραγμένοι σε μαρμάρινες επιγραφές και αφορούν στην εμπορία του κρασιού.
Ελαιόλαδο
Από τα τέλη του 18ου αιώνα οι ελαιώνες αντικαθιστούν τις εκτάσεις των αμπελιών. Έτσι για τους κατοίκους του νησιού το λάδι αποτέλεσε ένα βασικό διατροφικό στοιχείο. Η ευεργετική δράση του ελαιόλαδου οφείλεται στην σύνθεση του και ιδιαίτερα στην πλούσια περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία αντιπροσωπεύονται κυρίως από το ελαϊκό οξύ. Το λάδι είναι το κατεξοχήν παραδοσιακό προϊόν της Θάσου, χαρακτηρισμένο και σαν Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Υπάρχουν αρκετοί ελαιουργικοί συνεταιρισμοί, σε όλο το νησί (σχεδόν σε κάθε χωριό), που παράγουν και εμφιαλώνουν λάδι σε 10λιτρες, 5λιτρες, αλλά και σε μικρότερες συσκευασίες
Από τα τέλη του 18ου αιώνα οι ελαιώνες αντικαθιστούν τις εκτάσεις των αμπελιών. Έτσι για τους κατοίκους του νησιού το λάδι αποτέλεσε ένα βασικό διατροφικό στοιχείο. Η ευεργετική δράση του ελαιόλαδου οφείλεται στην σύνθεση του και ιδιαίτερα στην πλούσια περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία αντιπροσωπεύονται κυρίως από το ελαϊκό οξύ. Το λάδι είναι το κατεξοχήν παραδοσιακό προϊόν της Θάσου, χαρακτηρισμένο και σαν Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Υπάρχουν αρκετοί ελαιουργικοί συνεταιρισμοί, σε όλο το νησί (σχεδόν σε κάθε χωριό), που παράγουν και εμφιαλώνουν λάδι σε 10λιτρες, 5λιτρες, αλλά και σε μικρότερες συσκευασίες
Γλυκά του κουταλιού
Τα γλυκά του κουταλιού παρασκευάζονται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η διαφορά είναι πως στην Θάσο παρασκευάζονται με το θασίτικο μέλι που παράγεται από τοπικούς μελισσοκόμους. Έτσι όλα τα γλυκά του κουταλιού αποκτούν μια πραγματικά ξεχωριστή και μοναδική γεύση.
Ξεχωριστή φυσική γεύση προσφέρουν τα παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού, που παρασκευάζονται στην Θάσο εδώ και πολλά χρόνια από διάφορα είδη φρούτων, κυρίως από σύκα και καρύδια που αφθονούν στο νησί. Θα βρείτε πάρα πολλά καταστήματα και σταντ που πουλάνε γλυκά του κουταλιού, σε όλη την Θάσο. Ακόμη στα Λιμενάρια μπορείτε να δοκιμάσετε τους ξακουστούς λουκουμάδες.
Τα γλυκά του κουταλιού παρασκευάζονται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η διαφορά είναι πως στην Θάσο παρασκευάζονται με το θασίτικο μέλι που παράγεται από τοπικούς μελισσοκόμους. Έτσι όλα τα γλυκά του κουταλιού αποκτούν μια πραγματικά ξεχωριστή και μοναδική γεύση.
Ξεχωριστή φυσική γεύση προσφέρουν τα παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού, που παρασκευάζονται στην Θάσο εδώ και πολλά χρόνια από διάφορα είδη φρούτων, κυρίως από σύκα και καρύδια που αφθονούν στο νησί. Θα βρείτε πάρα πολλά καταστήματα και σταντ που πουλάνε γλυκά του κουταλιού, σε όλη την Θάσο. Ακόμη στα Λιμενάρια μπορείτε να δοκιμάσετε τους ξακουστούς λουκουμάδες.
Εξόρυξη Μαρμάρου
Από το 1979 το λευκό μάρμαρο της Θάσου (γνωστό από την αρχαιότητα και σε ευρεία χρήση στους ρωμαϊκούς χρόνους), γίνεται περιζήτητο και εξάγεται κυρίως σε αραβικές χώρες. Η μεγάλη ζήτηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη άλλων κοιτασμάτων λευκού μαρμάρου στην Ελλάδα, οδήγησε στην μεγάλη λατόμευση των μαρμαροφόρων περιοχών του νησιού.
Της Απόκριας
Για βρεξ΄ Απρίλημ
Είναι χορός με θρησκευτικό περιεχόμενο του Διονυσιακού κύκλου τελετουργικός, θρησκευτικός. Η θρησκευτικότητα του έγκειται στη μορφή που έχει και που σχετίζεται με τον κυκλικό χαρακτήρα της ζωής, αντίληψη που σχηματίσθηκε στον άνθρωπο από τότε που ανακάλυψε τη γεωργία: σπορά, βλάστηση, ξεπέταγμα στο φως της ημέρας.
Η γιορτή γίνεται την τρίτη ημέρα του Πάσχα μετά τη λιτάνευση των εικόνων γύρω από το χωριό. Τότε όλοι οι χωριανοί μαζεύονται στο γέρο πλάτανο και πιάνονται οι γεροντότεροι στο γύρο, ενώ οι επίτροποι κερνούν τα πατροπαράδοτα: λουκούμια και ντόπιο τσίπουρο. Η κορυφαία του χορού που είναι πάντα γυναίκα, συμβολισμός κι αυτός της γονιμότητας και της ζωής, τραγουδά το έντονα θρησκευτικά χρωματισμένο τραγούδι από τα αρχαία χρόνια κι ο χορός επαναλαμβάνει. Στην αρχή κάθε στροφής τα χέρια υψώνονται επικαλεστικά προς τα πάνω σχηματίζοντας οξεία γωνία κι ορμητικά κατεβαίνουν προς τα κάτω.
Από το 1979 το λευκό μάρμαρο της Θάσου (γνωστό από την αρχαιότητα και σε ευρεία χρήση στους ρωμαϊκούς χρόνους), γίνεται περιζήτητο και εξάγεται κυρίως σε αραβικές χώρες. Η μεγάλη ζήτηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη άλλων κοιτασμάτων λευκού μαρμάρου στην Ελλάδα, οδήγησε στην μεγάλη λατόμευση των μαρμαροφόρων περιοχών του νησιού.
ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
Του Γάμου
Η εβδομάδα του γάμου αρχίζει με το πλύσιμο της προίκας. Κοπέλες, Φιλενάδες της νύφης, με έκδηλη χαρά και ενθουσιασμό πλένουν μέσα σε σκάφες, στη σειρά, την ασπρική τα λευκά ρούχα της προίκας.
Η μάνα της νύφης προσφέρει γλυκά και ασημώνει τις σκάφες ρίχνοντας νομίσματα.
Σε λίγο θα έρθουν η συμπεθέρα και άλλοι συγγενείς. Όλοι θα ασημωθούν και τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν, θα μοιρασθούν οι κοπέλες που έπλυναν την προίκα. Μετά το ξέβγαλμα, θα δέσουν σχοινιά στο δρόμο και θα την απλώσουν για να φανεί η προκοπή της νύφης. Όλα θα τα μαζέψουν πριν τη δύση του ήλιου.
Την Τετάρτη οι γυναίκες σιδερώνουν την προίκα. Βάζουν πρώτα καλά διπλωμένα μέσα στα πανέρια τα ωραία ασπροκεντημένα ή τα στολίζουν στους τοίχους του σπιτιού και έπειτα όλα τα μάλλινα του αργαλειού τα βάζουν το ένα πάνω στο άλλο φτιάχνοντας τη ρυχουθιά.
Η Θασίτικη προίκα ήταν ένα αυθεντικό έργο λαϊκής τέχνης. Μέχρι την Παρασκευή, θα έρχονται οι συγγενείς κι οι φίλοι να δουν την προίκα, να ρίξουν ρύζι, να την ασημώσουν. Μετά το μεσημέρι του Σαββάτου, έρχονται στο σπίτι της νύφης ο γαμπρός και ο κουμπάρος με βιολιά και λαγούτα για να πάρουν την προίκα.
Η πομπή της προίκας ξεκινά για το σπίτι του γαμπρού με επικεφαλής τους λαϊκούς οργανοπαίκτες, το γαμπρό και το κουμπάρο. Φθάνοντας η πομπή στο σπίτι του γαμπρού, ξεφορτώνεται η προίκα στη αυλή. Χορεύουν και λένε πρώτο το τραγούδι « Ούλα είναι πουλάκια ζυγά- ζυγά ». Μετά από το γλέντι ανεβάζουν την προίκα στο σπίτι του γαμπρού.
Την Κυριακή στο σπίτι της νύφης και του γαμπρού γίνεται πανηγύρι. Από νωρίς έρχονται φίλες της νύφης για να την ντύσουν και να τη στολίσουν με τραγούδια. Ανάλογα γίνεται και το ντύσιμο του γαμπρού. Αφού το ξυρίσει ο κουρέας με συνοδεία τραγουδιών και το ντύσουν οι φίλοι του, ξεκινούσε με τη συνοδεία για το σπίτι του κουμπάρου. Η πομπή με το γαμπρό και τον κουμπάρο ξεκινά για το σπίτι της νύφης. Η μάνα και οι άλλες γυναίκες τη συμβουλεύουν ξεπροβοδίζοντας την, ενώ οι φιλενάδες της την κρύβουν και δε τη παραδίδουν στο γαμπρό, αν αυτός δεν τις τάξει* χρήματα ή συνήθως ένα καλό « τραπέζι ». Μετά τη τελετή όλοι μαζί ξεκινούν για το σπίτι του γαμπρού. Στο σπίτι του περιμένει η μάνα του γαμπρού που έχει φύγει πρώτη για την εκκλησία. Όταν πλησιάσουν, πηγαίνει μέσα παίρνει το δίσκο με υο γλυκό και περιμένει να υποδεχτεί τη νύφη. Τώρα αρχίζει το γλέντι που συνεχίζεται μέχρι τα ξημερώματα.
Η εβδομάδα του γάμου αρχίζει με το πλύσιμο της προίκας. Κοπέλες, Φιλενάδες της νύφης, με έκδηλη χαρά και ενθουσιασμό πλένουν μέσα σε σκάφες, στη σειρά, την ασπρική τα λευκά ρούχα της προίκας.
Η μάνα της νύφης προσφέρει γλυκά και ασημώνει τις σκάφες ρίχνοντας νομίσματα.
Σε λίγο θα έρθουν η συμπεθέρα και άλλοι συγγενείς. Όλοι θα ασημωθούν και τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν, θα μοιρασθούν οι κοπέλες που έπλυναν την προίκα. Μετά το ξέβγαλμα, θα δέσουν σχοινιά στο δρόμο και θα την απλώσουν για να φανεί η προκοπή της νύφης. Όλα θα τα μαζέψουν πριν τη δύση του ήλιου.
Την Τετάρτη οι γυναίκες σιδερώνουν την προίκα. Βάζουν πρώτα καλά διπλωμένα μέσα στα πανέρια τα ωραία ασπροκεντημένα ή τα στολίζουν στους τοίχους του σπιτιού και έπειτα όλα τα μάλλινα του αργαλειού τα βάζουν το ένα πάνω στο άλλο φτιάχνοντας τη ρυχουθιά.
Η Θασίτικη προίκα ήταν ένα αυθεντικό έργο λαϊκής τέχνης. Μέχρι την Παρασκευή, θα έρχονται οι συγγενείς κι οι φίλοι να δουν την προίκα, να ρίξουν ρύζι, να την ασημώσουν. Μετά το μεσημέρι του Σαββάτου, έρχονται στο σπίτι της νύφης ο γαμπρός και ο κουμπάρος με βιολιά και λαγούτα για να πάρουν την προίκα.
Η πομπή της προίκας ξεκινά για το σπίτι του γαμπρού με επικεφαλής τους λαϊκούς οργανοπαίκτες, το γαμπρό και το κουμπάρο. Φθάνοντας η πομπή στο σπίτι του γαμπρού, ξεφορτώνεται η προίκα στη αυλή. Χορεύουν και λένε πρώτο το τραγούδι « Ούλα είναι πουλάκια ζυγά- ζυγά ». Μετά από το γλέντι ανεβάζουν την προίκα στο σπίτι του γαμπρού.
Την Κυριακή στο σπίτι της νύφης και του γαμπρού γίνεται πανηγύρι. Από νωρίς έρχονται φίλες της νύφης για να την ντύσουν και να τη στολίσουν με τραγούδια. Ανάλογα γίνεται και το ντύσιμο του γαμπρού. Αφού το ξυρίσει ο κουρέας με συνοδεία τραγουδιών και το ντύσουν οι φίλοι του, ξεκινούσε με τη συνοδεία για το σπίτι του κουμπάρου. Η πομπή με το γαμπρό και τον κουμπάρο ξεκινά για το σπίτι της νύφης. Η μάνα και οι άλλες γυναίκες τη συμβουλεύουν ξεπροβοδίζοντας την, ενώ οι φιλενάδες της την κρύβουν και δε τη παραδίδουν στο γαμπρό, αν αυτός δεν τις τάξει* χρήματα ή συνήθως ένα καλό « τραπέζι ». Μετά τη τελετή όλοι μαζί ξεκινούν για το σπίτι του γαμπρού. Στο σπίτι του περιμένει η μάνα του γαμπρού που έχει φύγει πρώτη για την εκκλησία. Όταν πλησιάσουν, πηγαίνει μέσα παίρνει το δίσκο με υο γλυκό και περιμένει να υποδεχτεί τη νύφη. Τώρα αρχίζει το γλέντι που συνεχίζεται μέχρι τα ξημερώματα.
Της Απόκριας
Είναι χορός με θρησκευτικό περιεχόμενο του Διονυσιακού κύκλου τελετουργικός, θρησκευτικός. Η θρησκευτικότητα του έγκειται στη μορφή που έχει και που σχετίζεται με τον κυκλικό χαρακτήρα της ζωής, αντίληψη που σχηματίσθηκε στον άνθρωπο από τότε που ανακάλυψε τη γεωργία: σπορά, βλάστηση, ξεπέταγμα στο φως της ημέρας.
Η γιορτή γίνεται την τρίτη ημέρα του Πάσχα μετά τη λιτάνευση των εικόνων γύρω από το χωριό. Τότε όλοι οι χωριανοί μαζεύονται στο γέρο πλάτανο και πιάνονται οι γεροντότεροι στο γύρο, ενώ οι επίτροποι κερνούν τα πατροπαράδοτα: λουκούμια και ντόπιο τσίπουρο. Η κορυφαία του χορού που είναι πάντα γυναίκα, συμβολισμός κι αυτός της γονιμότητας και της ζωής, τραγουδά το έντονα θρησκευτικά χρωματισμένο τραγούδι από τα αρχαία χρόνια κι ο χορός επαναλαμβάνει. Στην αρχή κάθε στροφής τα χέρια υψώνονται επικαλεστικά προς τα πάνω σχηματίζοντας οξεία γωνία κι ορμητικά κατεβαίνουν προς τα κάτω.
